RIT, een constructieve controverse?
Rapid Intervention Team, RIT, weer zo'n engelse term die je vaker en vaker hoort. Oorspronkelijk gaat het over een team dat stand by staat om de veiligheid van brandweermannen te garanderen. Deze benadering is uitgewerkt in de USA in het begin van de jaren '90. Ze is zelfs verankerd in de standaard procedures die de overheid oplegt aan zijn brandweerkorpsen (NFPA 1710: 5.2.4.3.2, OSHA, Worksafe guidelines,...) Bij een brandinterventie moet er een team stand by staan dat de brandweermannen die binnen aan het werk zijn te hulp kan schieten. En als je er over nadenkt is daar toch wel iets voor te zeggen. Want er is een beeld dat we hopen nooit te zien, maar de geschiedenis leert ons dat het ook in België kan gebeuren. Sterker nog, het zal gebeuren... En hoe gaan we dan reageren? Hebben we uit het verleden iets geleerd?
Bij de brandweer hebben we speciale teams voor gaspak-interventies. Dat wil zeggen dat je mensen in een omgeving gaat sturen met gevaar veroorzaakt door chemicaliën, biologische substanties,... Ze doen hiervoor speciale pakken aan. Een voorwaarde voor een dergelijke interventie is dat er buiten een team stand by moet staan, klaar met het gaspak aan, om deze mensen te hulp te kunnen schieten. Want zonder zo'n pak kan je daar gewoon niet naar toe. Logisch toch?
Zo ook bij brandweerduikers. Een duiker in het water moet steeds een collega duiker stand by hebben, met uitrusting en al. Zodat als er iets mis gaat er onmiddellijke een andere duiker de collega te hulp kan schieten, of misschien beter te hulp duiken. Want zonder duikuitrusting kan je gewoonweg niets doen. Logisch toch?
Maar wat als we onze brandweermannen binnen sturen in een gebouw dat aan het branden is? In die omgeving kan je alleen maar overleven met een volledig brandweeruitrusting: beschermende kledij, adembescherming en een brandslang klaar om te gebruiken. Maar moet er dan een team stand by staan om deze mensen te hulp te kunnen schieten als het mis gaat? Nope, op dit moment is daar eigenlijk bitter weinig tot geen procedure rond. Er zijn pogingen binnen de hervormingen. Maar de praktijk is dat je zelden een ploeg bij de hand hebt om collega's hulp te bieden. Nochtans, je kan daar binnen niets gaan doen zonder volledige bescherming en adembescherming. En wat we ook weten: tijd is cruciaal, je zal soms zeer snel en adequaat moeten reageren wil je überhaupt een kans maken.
Maar toch, RIT is een controverse in België en wellicht zelfs in Europa. Ja, ik geef het toe: de controverse is terecht! De boutade hier is: "Je mag gewoonweg niet in de problemen komen!". En dankzij een degelijke basisopleiding met doorgedreven training en voorbereiding op de echte interventies moeten we dit zo veel mogelijk voorkomen. Maar, sta me toe opnieuw een vergelijking te maken. Als je straks in je auto stapt, dan doe je je gordel toch aan? En nochtans ben ik er zeker van dat je zo veilig mogelijk zal rijden. Waarom doe je dan toch die gordel aan? Onvoorspelbare andere chauffeurs en onvoorspelbare factoren misschien? Zo is ook de realiteit van de brandweer geen droomwereldzonder onvoorspelbare factoren zijn.
Ik pleit voor een genuanceerde benadering van het RIT-concept. Want juist dankzij deze controverse hebben we een kans om een meer doordachte implementering van de RIT-gedachtegang te bereiken. En meer dan waarschijnlijk zal zelfs de naam RIT niet behouden blijven. De artikels die momenteel verschijnen (ondermeer in het tijdschrift De Brandweerman) zijn een aanloop naar een bredere kijk op deze problematiek. Zo willen we vertrekken vanuit de veiligheid van iedere brandweerman. Hoe kunnen we die verhogen, welke vaardigheden ontbreken we? Of dacht je soms dat een brandweerman in België leert hoe hij moet reageren als hij in de problemen komt? Neen! En net zo min weet een leidinggevende officier momenteel in België welke de te volgen procedure is indien er een brandweerman om hulp zou roepen. Toch wel een serieuze lacune voor een beroepsgroep die zelf van de daken schreeuwt een risicoberoep uit te oefenen. En ik durf zelfs zeggen dat dit een Europees probleem is.
Het RIT-project gaat over veiliger werken door individuele vaardigheden te verbeteren en beter voorbereid te zijn indien het nodig is. We willen niet de illusie scheppen dat een aantal supermannen klaar staan die alles kunnen oplossen als het fout gaat. Het is bewezen dat dit al te vaak niet zal werken. Je moet de problematiek van een brandweerman in nood breder benaderen: persoonlijke vaardigheden, operationele strategie en tactiek, logistiek en middelen,...
Hopelijk geeft dit aan het RIT-project een genuanceerde kant. Ik geloof dat het van belang is om deze boodschap te verspreiden om misverstanden te vermijden. Om de polarisatie van voor en tegen, de controverse, om te buigen naar een constructieve discussie. Om te vermijden dat men ergens als cowboys gaat beginnen en elders helemaal niets doet. We willen het middenvel, ALLE brandweermannen bereiken! Commentaar, feedback, bedenkingen zijn steeds welkom. In de komende nummers van De Brandweerman zal u hierover meer kunnen lezen. Intussen kan ik alleen maar hopen dat dit nieuws zich onder alle brandweermannen mag verspreiden. Ik reken op jullie ;-) En als je alternatieve naam wilt voorstellen voor Rapid Intervention Team, zet maar hieronder!
Laten we er een constructieve controverse van maken!
Pieter Maes.
